เหงือกปลาหมอ สมุนไพรใกล้ตัวที่สามารถนำใช้ในการรักษาโรคได้หลายชนิด ที่มักเห็นอยู่บ่อยๆ ก็คือการนำมารักษาโรคผิวหนังได้เกือบทุกชนิด เช่น โรคผิวหนัง น้ำเหลืองเสีย ริดสีดวงทวาร โดยนำลำตัน ใบ ราก ผล เมล็ด ทั้งสด และแห้ง มาใช้ประโยชน์ในการรักษาเป็นอีกหนึ่งสมุนไพรที่วันนี้เรามจะมาทำความรู้จักเพิ่มขึ้น
เหงือกปลาหมอ
เหงือกปลาหมอ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า แก้มหมอ (สตูล), แก้มหมอเล (กระบี่), อีเกร็ง (ภาคกลาง), นางเกร็ง จะเกร็ง เหงือกปลาหมอน้ำเงิน เป็นต้น พบได้มากทางภาคลางและภาคตะวันออก และเป็นพรรณไม้ที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสมุทรปราการ เหงือกปลาหมอ สมุนไพรใกล้ตัวหรืออาจจะเรียกว่าเป็นสมุนไพรชายน้ำหรือชายเลนก็ได้ สามารถนำสรรพคุณทางยามาใช้ในการรักษาโรคได้หลายชนิด ที่โดดเด่นมากก็คือการนำมารักษาโรคผิวหนังได้เกือบทุกชนิด แก้น้ำเหลืองเสีย และการนำมาใช้รักษาริดสีดวงทวาร เป็นต้น
ลักษณะของเหงือกปลาหมอ
- ต้นเหงือกปลาหมอ
ต้นเหงือกปลาหมอ เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง มีความสูงประมาณ 1-2 เมตร ลำต้นแข็ง มีหนามอยู่ตามข้อของลำต้น ข้อละ 4 หนาม ลำต้นกลม กลวง ตั้งตรง มีสีขาวอมเขียว ลำต้นมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 เซนติเมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและการใช้กิ่งปักชำ เป็นพรรณไม้ที่มักขึ้นกลางแจ้ง เจริญเติบโตได้ดีในที่ร่มและในที่ที่มีความชื้นสูง ชอบขึ้นตามชายน้ำหรือบริเวณริมฝั่งคลองบริเวณปากแม่น้ำ เช่น บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกเหนือปากคลองมหาวงก์ และที่โรงเรียนนายเรือ เป็นต้น
- ใบเหงือกปลาหมอ
ใบมีลักษณะของใบมีหนามคมอยู่ริมขอบใบและปลายใบ ขอบใบเว้าเป็นระยะ ๆ ผิวใบเรียบเป็นมันลื่น แผ่นใบสีเขียว เส้นใบสีขาว มีเหลือบสีขาวเป็นแนวก้างปลา เนื้อใบแข็งและเหนียว ใบกว้างประมาณ 5-7 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ใบจะออกเป็นคู่มีก้านใบสั้น
- ดอกเหงือกปลาหมอ
ดอกออกดอกเป็นช่อตั้งตามปลายยอด ดอกมีทั้งสีม่วงและดอกสีขาว ที่ดอกมีกลีบรองดอกมี 4 กลีบ ยาวประมาณ 4-6 นิ้ว กลีบแยกจากกัน บริเวณกลางดอกจะมีเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่
- ผลเหงือกปลาหมอ
ผลเป็นสีน้ำตาล ลักษณะของฝักเป็นทรงกระบอก รูปไข่ หรือกลมรี เปลือกฝักมีสีน้ำตาล ปลายฝักป้าน ข้างในฝักมีเมล็ด 4 เมล็ด สารบัญของเรื่อง
ประโยชน์และสรรพคุณเหงือกปลาหมอ
- นำเหงือกปลาหมอทั้ง 5 ส่วน ราก,ต้น,ใบ,ผล,เมล็ดมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทานยับยั้งโรคมะเร็งต้านมะเร็ง ช่วยรักษาวัณโรครักษาปอดบวม
- ใช้ ใบ ต้มกับน้ำดื่ม แก้นิ่วในไต
- ใช้ ใบ ทำเป็นยาลูกกลอน แก้โรคกระเพาะ ขับเลือด เป็นยาอายุวัฒนะ ทั้งต้น ใช้รักษาแผลฝีหนอง ใช้ ใบและต้น แก้ตกขาว โดยตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง หรือน้ำมันงา ปั้นเป็นลูกกลอนรับประทานช่วยให้เลือดลมปกติ ช่วยในการเจริญอาหาร
- นำใบและต้นสดประมาณ 3-4 กำมือนำมาสับต้นน้ำอาบเป็นประจำ 3-4 ครั้งแก้ผื่นคันเป็นยาแก้โรคงูสวัดแก้ไข้ ลมพิษฝี แก้ฝีทรางแก้ฝี รักษาโรคผิวหนังจำพวกพุพอง น้ำเหลืองเสีย
- นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทานเป็นยาอายุวัฒนะแก้น้ำเหลืองเสียใช้เป็นยาขับพยาธิ
- นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทานแก้ไขข้ออักเสบ แก้ปวดต่างๆบำรุงประสาท
- ช่วยแก้โรคกระษัย อาการซูบผอมเหลืองทั้งตัว ด้วยการใช้ทั้งต้นของเหงือกปลาหมอนำมาตำเป็นผงกินทุกวัน
- แก้อาการร้อนทั้งตัว เจ็บระบบทั้งตัว ตัวแห้ง เวียนศีรษะ หน้ามืดตามัว มือตายตีนตาย ด้วยการใช้ทั้งต้นของเหงือกปลาหมอต้มกับน้ำเดือดจนงวดแล้วยกลง เมื่อเสร็จให้กลั้นใจกินขณะอุ่น ๆ จนหมด อาการก็จะดีขึ้น
- รากช่วยแก้และบรรเทาอาการไอ หรือจะใช้เมล็ดนำมาต้มดื่มแก้อาการไอก็ได้เช่นกัน
- ช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร ด้วยการใช้ต้นเหงือกปลาหมอกับขมิ้นอ้อย นำมาตำละลายกับน้ำแล้วทาบริเวณที่เป็นริดสีดวง หรือจะใช้ปรุงกับฟ้าทะลายโจร ใช้รมหัวริดสีดวงก็ได้
ประโยชน์ของเหงือกปลาหมอ
ในปัจจุบันสมุนไพรเหงือกปลาหมอมีการนำไปผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นยาแคปซูลสมุนไพร หรือเป็นยาชงสมุนไพร หรือในรูปแบบของยาเม็ด นอกจากการใช้เป็นยาสมุนไพรที่ใช้ในการอบตัวหรืออบด้วยไอน้ำ สมุนไพรเหงือกปลาหมอยังใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางอีกด้วย ไม่ว่าจะเป็น สบู่ ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการเปลี่ยนสีผม จนกระทั่งแชมพูของสุนัข เป็นต้น
และก็คือเรื่องราวของ เหงือกปลาหมอ ชื่อนี้แหละสรรพคุณเยอะ ที่เราหยิบยกมาแบ่งปันให้กับคุณ ๆ ในวันนี้สมุนไพรบางชนิดอาจอยู่ใกล้ตัวเรา แต่เรานั้นอาจไม่รู้เลยว่าต้นไม้หรือสมุนไพรเหล่านี้มีคุณค่า และเป็นยารักษาโรคภัยต่าง ๆ ชั้นเลิศ รู้แบบนี้แล้วรีบไปหามาไว้สักต้นก็คงดีใช่ไหม
อ่านบทความ พิลังกาสา กับสรรพคุณที่มีในทุกส่วนของต้น
อ่านบทความ 8 สมุนไพรต้านมะเร็ง ของดีๆที่อยู่ใกล้ตัว
